NIECZYTELNIKÓW smutny portret na wyrywki i młodocianych przeglądaczy portret jeszcze dobitniejszy

Pewnie się dziś zaroi od postów ku czci i chwale Dnia Książki.
I czytelników. Czyli - znowu! - jednej z tych uwielbianych mniejszości ;)
Tymczasem u mnie trzy artykuły. Tylko teasery daję, wyrywkowe ale mordercze, resztę można znaleźć w linkach.
Typ przeszkód są różne. Dla nieczytelników.
Życiowe takie. Na czasie. Praktyczne. Usprawiedliwialne. I mega smutne.
No to zaczynamy.

Przeszkody gospodarczo-przyziemne

"Zarządzam 15 milionami rocznie, więc fakt, że nie czytam książek, absolutnie mi nie urąga, bo na takie oderwanie od rzeczywistości mnie nie stać."

Iwona, współwłaścicielka sieci gabinetów lekarskich, 43 lata, MBA i doktorat z ekonomii

Iwona odpadła od czytania przez księdza, który polecił pracę teologiczną

Przeszkody zawodowo-ogrodnicze
"Ostatnią książką, jaką miałem w ręku, był chyba "Koziołek Matołek". Przypadkiem, gdy raz żona nie miała czasu czytać synowi. To było ze 30 lat temu. Nie lubię i koniec.
(...) Na swoim nie ma się czasu, a ja sto razy bardziej wolę w ogródku pokopać, coś zreperować czy nawet ugotować. Najwyżej po "Tygodnik Chełmski" sięgnę (...)

Statystyki ratuje żona: "Moja żona ostatnio zaczęła czytać, już z pół roku do biblioteki chodzi. Ponoć pomaga to na bezsenność."

Ryszard, kierownik pociągu relacji Warszawa - Chełm, 58 lat

Bilans opłacalności

"Ludzie nie czytają, bo to się nie opłaca. Jak włączysz telewizję, to po półtorej godziny masz już obejrzany cały film, a tu poświęcasz dwa tygodnie i nie masz pewności, co z tego wyjdzie.

Sam chciałbym przeczytać "Grę o tron", ale nie wiem, czy się zbiorę, bo jest już serial."

Michał, student mechatroniki na Politechnice Warszawskiej, 23 lata

Nieczytelniczy fetyszyzm wąchacza

"Całkiem sporo książek kupuję, bo lubię je dotknąć, powąchać, czasem przejrzeć i mieć świadomość, że są na półce. Sięgnę do nich prędzej czy później.

Teraz też dużo czytam, ale w internecie. (...) wkurza mnie, że z ludzi, którzy nie czytają książek, robi się pozbawionych zainteresowań idiotów. Jakby czytanie jakiejkolwiek książki, choćby najgłupszego poradnika, świadczyło o przynależności do jakiejś tajemniczej elity intelektualnej. A właściwie dlaczego?"

Krzysztof, 39-latek z Warszawy, były artysta, obecnie w korporacji

No i oczywiście nieczytanie to nie powód, by nie pisać. Każdy pisarz w wywiadzie przymierza się tak lub inaczej do analizy  tajemniczej natury zjawiska, że nikt nie chce czytać, ale wszyscy chcą pisać. Nasi bohaterowie też:

"Od jakiegoś czasu mam już pomysł na poradnik, może nawet w kilku tomach, który na pewno stałby się bestsellerem. Taki, z którego uczono by przez parę lat w szkole na przedmiocie, którego dziś najbardziej brakuje, czyli na przygotowaniu do życia. (...) o tym, żeby nie podpisywać zdradliwych pożyczek chwilówek, jak wypełniać PIT-y, jak zamontować kontakt, jak zachować się przy stole i w razie zagrożenia terrorystycznego. Co prawda trochę podobną pozycją jest "Niezwykły poradnik domowy" z Reader's Digest, ale mój stałby w każdym domu jak Biblia. Z internetu widzę, jakie jest zapotrzebowanie na takie tematy."
Michał, student mechatroniki na Politechnice Warszawskiej, 23 lata

"Kiedyś samej marzyło mi się napisanie książki, konkretnie podręcznika do fizyki dla liceum. Do literatury nie mam talentu. Ale jeśli już, to byłaby to na pewno książka akcji. Kryminał oparty na realiach. Skoro nawet w Sandomierzu przestępczość jest taka, że ojciec Mateusz co tydzień z czymś walczy, to chyba nie powinno być problemów z fabułą? Tylko bez przemocy."
Iwona, współwłaścicielka sieci gabinetów lekarskich, 43 lata, MBA i doktorat z ekonomii

> "Nieczytelnicy. Portret w pięciu odsłonach". Całość [ tu]

Tymczasem Najwięcej czytająca grupa wiekowa Polaków to nastolatki. Książki czyta aż 62 proc. nastolatków i ledwie 32 proc. osób po sześćdziesiątce.

"Często to słyszę: "Nie czytam, bo muszę się uczyć" - przyznaje polonistka J.Szwajcowska z firmy Abiturient, która prowadzi kursy powtórkowe dla maturzystów. - Do tego kursy językowe, pływanie, salsa, no i inne kursy maturalne. Lektury młodzi czytają dziś we fragmentach albo załatwiają opracowaniami tematycznymi. Są lepsze od streszczeń - kiedy nauczyciel zapyta o jakiś problem, wiadomo od razu, co odpowiedzieć. Przychodzą i mówią mi, że chcą zdawać rozszerzony polski, a gdy pytam, co ostatnio czytali, odpowiadają: "Nie pamiętam". Czasem nawet nie wiedzą, co teraz przerabia się w szkole.

Na dodatek czytają znacznie mniej uważnie. Dlaczego? - Nicholas Carr w książce "Płytki umysł" pisze o tym, jak internet wpływa na nasz mózg - mówi Roman Chymkowski z Biblioteki Narodowej. - Codzienne obcowanie z komunikatami w postaci krótkich wypowiedzi hipertekstowych, którym towarzyszą materiały audiowizualne, formatuje umysły ich użytkowników w taki sposób, że coraz trudniej jest im się skupić na lekturze długiego linearnego tekstu. W skali całej populacji 6 proc. Polaków podpisuje się pod zdaniem: "Nie dokończyłem czytania, przeczytałem mniej, niż początkowo zamierzałem", a w przypadku osób w wieku 15-19 lat jest to aż 15 proc. Być może dzieje się tak za sprawą stałego kontaktu z mediami elektronicznymi już od najmłodszych lat.

Badania zachowań gałki ocznej pokazują, że czytając w internecie, staramy się przeważnie jak najszybciej wyłowić ważne informacje i złożyć je w syntezę. Wychowana na blogach i portalach społecznościowych młodzież łatwiej się rozprasza. Książki przegląda, podczytuje fragmenty, porzuca w połowie.

Szwajcowska: - Ostatnio na zajęciach chłopak przeczytał fragment "Wielkiej Improwizacji" o rozmiarze strony A4, po czym stwierdził, że nie jest w stanie powiedzieć, o co chodziło, bo nie sporządził sobie notatki. Gdy powiem, że coś sobie musimy sprawdzić, od razu widzę ze cztery pracujące pod ławką smartfony. To nie byłoby nic złego, gdyby chociaż zapamiętywali, co wyszukają. Ale zapominają niemal od razu, więc kiedy zasięg im zanika, robią się bezradni. I myślę, że nie bez winy jest tu także reforma edukacji.

Aby uczciwie napisać esej na starej maturze z języka polskiego, trzeba było nie tylko przeczytać w całości co najmniej kilka książek, ale jeszcze je przemyśleć. W przypadku testu to strata czasu. Bardziej opłaca się wyciągnąć z lektur kilka kluczowych haseł i wyćwiczyć się w trafnym ich używaniu.

- Tak, jestem skłonna oskarżać reformę edukacji o niski poziom czytelnictwa - twierdzi Szwajcowska. - Od lat wiadomo, że nie trzeba czytać lektur, by zdać nową maturę. Pytania są skonstruowane tak, że sama analiza fragmentu tekstu może zapewnić wysoką punktację na teście. W takim razie po jaką cholerę zawracać sobie głowę czytaniem?

Każde zadanie maturalne jest teraz zadaniem odtwórczym. 

Dlaczego nieczytające nastolatki chcą zdawać rozszerzoną maturę z polskiego? Większość odpowiada, że po to, by dostać się na wybrane studia, np. psychologię. Chcą studiować dla dyplomu, który umożliwi zawodowy sukces. A szkoły średnie coraz częściej idą uczniom na rękę - żeby nie zaniżali średniej, przymykają oko np. na kopiowanie gotowców z internetu. W takiej "pomocy" specjalizuje się coraz więcej portali. Szczególnie popularne to Zadane.pl (uczniowie rozwiązują tu sobie nawzajem zadania z różnych przedmiotów) oraz Klp.pl (streszczenia lektur i omówienia).

Zdarza się, że maturzyści przychodzą na kursy i proszą o wybranie im do prezentacji z polskiego tematu, do którego nie trzeba czytać. Kiedy słyszą, że to niemożliwe, są podłamani. Prowadzący twierdzą, że jak tacy już coś przeczytają, zazwyczaj niewiele łapią. W głowach im się nie mieści, że Gustaw przebija się nożem i żyje. Dziwią się, że Boryna nie jest kobietą. Nie poważają Białoszewskiego, bo nie umiał pisać normalnymi zdaniami. Urodzeni po 1989 roku przeważnie mieli już wszystko i wszystko im było wolno. W ogóle nie są w stanie zrozumieć idei mesjanizmu, a doktor Judym jest dla nich kompletnie nieżyciowym facetem. (...)"

>"Lektury maturzystów. Gdy Boryna jest kobietą". Całość [tu]

(No ale po mielibyście czytać całość, skoro moja gałka wybrała najlepsze fragmenty ;)?)

Tymczasem

"O tym, że czytanie nie jest konieczne, by zdobyć tytuł magistra, przekonali mnie studenci z Bydgoszczy."

"Przecież nie chodzi o to, żeby po prostu czytać. Chodzi o to, żeby się rozwijać, zdobywać wiedzę. W ten czy inny sposób. I książki nie są niezastąpione. Lepiej i szybciej zdobędę wiedzę przez inne media. Skuteczniejsze.

Wiadomości na forach, programy publicystyczne, ale też rozmowy z ludźmi. Siedzenie i czytanie jest zbyt monotonne. Żyję w takim trybie, że trudno znaleźć czas, by spokojnie poczytać. Wolę posłuchać kogoś, kto książkę przeczytał. Ja na to nie mam czasu."

(...)

 "Są sposoby na to, by zdobyć wiedzę potrzebną na studiach bez czytania książek. Na chomiku są notatki, całe książki, eseje. Wystarczy przejrzeć. Albo nawet nie. Nasi wykładowcy dają często materiał staroście roku, ten skanuje i rozsyła nam e-mailem. Coraz łatwiej się studiuje. Studiowałem kilkanaście lat temu socjologię. Na jedne ćwiczenia czytałem po sześć, siedem skomplikowanych artykułów. Wcześniej przez rok byłem na filologii polskiej. Nie dało się nie czytać Błońskiego czy Wittlina, bo z takim studentem nie było o czym rozmawiać. Teraz studiowanie to inna historia. Wystarczy przejrzeć minimum, które wskażą palcem."

> "Studia bez ani jednej książki". Całość [tu]

Dzisiaj od siebie nie napiszę nic. Bo za mało czytam, żeby jeszcze pisać ;)
I stawiać diagnozę własnymi słowami.
Przynajmniej dziś.