Przypadek czerwonej nogi i zagadka martwych dzieci czyli ‘Komplikacje’ Atula Gawande

Tytuł: Komplikacje. Zapiski chirurga 

o niedoskonałej nauce.

Autor: 

Atul Gawande

Wydawnictwo: 

 Znak, 

Kraków 2009

Jeśli, czytając późną nocą, zamiast włożyć między kartki książki eee plaster, podpaskę, szczoteczkę do zębów lub co się tam akurat macie pod ręką, kiedy brak zakładki, jeśli więc zamiast tego postanawiacie DOKOŃCZYĆ rozdział, stając się następnie czytelnikiem rozgorączkowanym i spoconym z emocji, który następnego dnia będzie bardzo niewyspany, to nie musi być od razu kryminał, z odwieczną zagadką: kto zabił. To może być dobra książka medyczna z następującym problemem: czy ten doktor uratuje tej pacjentce nogę.  (Pacjentka do szpitala zgłosiła się z nieładnie wyglądającą infekcją, która okazała się być martwiczym zakażeniem tkanek, bezpowrotnie zagarniającym kolejne obszary ciała). To dobry, mocno wciągający rozdział końcowy ‘Komplikacji’ Atula Gawande, amerykańskiego chirurga, który napisał książkę o nietypowych przypadkach i medycznych komplikacjach.

„Nikt nie zdoła równie umiejętnie jak Gawande stworzyć wrażenia naoczności, przenieść czytelnika w realia oddziału chirurgicznego i oddać emocji, które towarzyszą dramatycznemu widowisku ratowania ludzkiego życia. Komplikacje to przejmująco autentyczny i wiarygodny obraz współczesnej medycyny”.

(The New York Times Book Review), z okładki (zgadzam się :)

I. Tym sposobem podróżujemy po prężnie rozwijającej się odnodze rynku medycznego specjalizującej się w zmniejszaniu żołądka czy leczeniu przepukliny (wąskotorowość specjalizacji jest doprawdy niebywała i zapewniam, że ostatnią rzeczą, jakiej byśmy sobie życzyli po tej lekturze jest ażeby specjalista operujący nam przepuklinę zabrał się za jakiś inny, sprawiający problemy organ po otworzeniu nas – nawet gdyby zapadło się nam płuco a z aorty sikało pod sufit WARTO by poczekać na facia w kitlu robiącego zazwyczaj w płucach i aortach, ju noł?).

Wizytujemy kuźnie przyszłych chirurgów czyli uczelnie medyczne i staże dla rezydentów gdzie niewprawnie praktykuje się na żywym i niczego nieświadomym pacjencie (niestety fakty są takie, że pacjenci o niższym statusie finansowym, nieubezpieczeni, pijani i chorzy umysłowo są terenem nagminnego eksperymentowania i prób podnoszenia kwalifikacji, to tak w ramach wyjaśnienia egalitaryzmu medycznego i że niby wszyscy mamy te same szanse na przeżycie w przypadku wypadku. Otóż raczej nie :/).

Bardzo interesująco wygląda opisywany przez Gawande typowy kongres chirurgów, gdzie na jednego chirurga przypada dwóch przedstawicieli handlowych (chyba już się domyślacie, że szybko przestaje chodzić o podnoszenie kwalifikacji zawodowych na sympozjach z zamianą na stanie w kolejkach z płóciennymi torbami i zbieranie do nich przez lekarzy wszelkiej maści darmowych gadżetów ;)

Ciekawy jest też rozdział o chronicznym bólu, o różnicach  w progach bólu wśród płci i przedstawicieli różnych zawodów oraz zmianie nastawienia środowiska medycznego co do powodów jego powstawania – nie uważa się już bólu za jednokierunkowy przekaz sensoryczny ale, bardziej holistycznie, za miks czynników fizycznych i emocjonalnych.

No i  cóż – jednym z często występujących nieorganicznych przyczyn bólowych jest „samotność, uwikłanie w sprawę sądową, niezadowolenie z wykonywanej pracy i chęć otrzymania odszkodowania” – doprawdyż, zachodzę w głowę, czemu mnie nic nie BOLI!

Każdy rozdział ma swojego bohaterka, konkretną postać, którą poznajemy bliżej, przywiązujemy się i której mniej lub bardziej, kibicujemy w tych zmaganiach z problemami własnego ciała i medycyny. Mamy więc człowieka, który nie mógł przestać jeść i któremu nie pomogła nawet operacja redukcji żołądka. Jest rodzina, w której było 8 przypadków śmierci łóżeczkowej niemowląt (domyślacie się już, że nie był to problem medyczny tylko kryminalny?). Mamy przypadek prezenterki telewizyjnej, której kariera zawisła na włosku, kiedy okazało się, że ma problemy z czerwienieniem się na twarzy (i na to medycyna ma ciekawy sposób). Ortopedę, który był niezwykle dobrym specjalistą, dopóki nie nastąpiło u niego tzw ‘zmęczenie materiału’, jakiś rodzaj lekarskiej depresji i który zaczął, nie powstrzymany przez nikogo, szkodzić pacjentom. Jest też pacjent w stanie terminalnym, który wpadł w panikę i wybrał fatalny sposób na opuszczenie ziemskiego padołu (zgodnie z nowymi zasadami, uwzględniającymi też zdanie pacjenta, a nie tylko lekarza, w kwestii wyboru metod leczenia, do której to kwestii autor podchodzi z rezerwą).

‘Komplikacje’ to ciekawy raport z medycznego środowiska amerykańskiego, mającego jak każde środowisko swoje lepsze i gorsze strony organizacyjne. Smutny jest jednak fakt, że oddając w ręce lekarza nasze ciało i życie, mamy jakiś rodzaj bezrefleksyjnego uniżenia i zaufania (w przeciwieństwie np do mechanika samochodowego, któremu zostawiamy auto), co często okazuje się błędem, ponieważ i w tym środowisku funkcjonują ludzie bez powołania, bez talentu, często zwykli partacze, a szczęśliwe rozwiązanie (np trafna diagnoza schorzenia) jest czasem tylko szczęśliwym trafem i dziełem przypadku. Dlatego szczególnie ciekawy okazał się dla mnie rozdział o tym, jak środowisko radzi sobie z próbą okiełzania, a czasem nawet wycofania z rynku, lekarzy-szkodników (raczej słabo, niestety), o programach dla lekarzy uzależnionych i o samodokształcaniu (technika idzie na przód, a tu trzeba zdecydować, czy poświęcić czas na rozwijanie już nabytych umiejętności w praktyce czy uczyć się metod nowych, mniej inwazyjnych – w tym samym czasie).

Stany to dość specyficzny kraj, gdzie nie ma obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, a jeśli zdarzy ci się mieć pecha i lądujesz w szpitalu z rachunkiem opiewającym na zawrotną sumę równą twoim rocznym zarobkom to... cóż, najwyżej szpital wejdzie ci na hipotekę i stracisz dom. A przy odrobinie szczęścia wyjdziesz z tego żywy.

Ale zasady praktykowania medycyny są uniwersalne, schorzenia podobne a pacjenci wszędzie tacy sami.

Więc polecam: ku przestrodze.

 I raczej w dzień niż w nocy. Przynajmniej ostatni rozdział ;)
 .......
A teraz wybacznie, idę założyć dla lepszego samopoczucia po tym, czego się dowiedziałam, moją emergency tiarę ;)

Książka przeczytana w ramach sierpniowych wyzwań czytelniczych u Sardegny (Książki Sardegny)