Powietrze rzednie, za to atmosfera się zagęszcza czyli o nieprzemijającym pożądaniu do Czomolungmy : „Wszystko za Everest” Jon Krakauer

Pierwszy śnieg w tym sezonie to dobry moment, żeby zabrać się w końcu do recenzji mocno zimowej pozycji przeczytanej w ramach październi- kowego wyzwania Trójka e-Pik. 

(Nie chcąc samotnie występować pod szyldem 'Jedyna blogerka, która nie zrobiła porządku w szafie, w celu przeniesienia tam z podłogi stosu ciuchów wielkości Everestu, pod którym najprawdopodobniej leżały zaplanowane do przeczytania książki' ;). Zrezygnowawszy z pełnej niebezpieczeństw wyprawy do najbliższego Empiku (te schody!;) i zakupu podróżniczych opisów ciepłych krain (wtedy jeszcze nie śnieżyło;) zebrałam się w sobie i spod everestowej ciuchokupy wygrzebałam przeczytaną prawie 15 lat temu pozycję o zdobywaniu najwyższej góry świata, zwanej czule Czomolungmą. A jest do czego wracać.

 "Wszystko ze Everest" (ang. "Into thin air") Jona Krakauera to opis fatalnego i pełnego ofiar sezonu wspinaczkowego 1996. "10 maja stanąłem na szczycie, ale cena sukcesu była straszna" - pisze we wstępie Krakauer. A potem to już tylko powietrze rzednie, za to atmosfera się zagęszcza.

Dobrze jest wrócić do książki, z której jedyne, co się zapamiętało, to naukę, że w celach defekacji nocnej nie należy opuszczać namiotu w butach bez raków jako, że można skończyć kilkaset metrów niżej w górskiej szczelinie z wypiętą na ratowników szczeliną własną w odmrożonym tyłku. Hm. Dobrze jest wrócić, żeby zapamiętać coś nowego.

Krakauer, dziennikarz i alpinista, rozdział po rozdziale, rzucając trochę światła na historię alpinizmu w tym rejonie, opisuje zdobywanie kolejnych baz-obozów, żmudny proces aklimatyzacji oraz samych uczestników wyprawy - tych, którzy przeżyją i tych, którym Everest do domu wrócić już nie pozwoli. 

Zmagania z ograniczeniami ludzkiego organizmu na wysokościach, gdzie powietrze jest o jedną trzecią  uboższe w tlen w porównaniu z poziomem morza, gdzie trzeba liczyć się z możliwością zapadnięcia ni z tego ni z owego na obrzęk płuc albo mózgu, znosić bezsenne noce na zmianę z problemami jelitowymi i dzień w dzień to odmrażać sobie kończyny to znów dostawać udaru słonecznego. Unikać tak spadających kawałków masy lodowej jak i nieodpowiedzialnych członków wyprawy, pić 4 litry wody dziennie ze stopionego śniegu i próbować utrzymać  w sobie ten rodzaj entuzjazmu, który każdego alpinistę pod Everest przywiódł, a który na nieludzkich wysokościach powodujących niedotlenienie mózgu zmienił się w rodzaj obojętnej katatonii i nieprzemijającego cierpienia. I mimo że uwielbiam te krew w żyłam mrożące medyczne historie powikłań to tym razem bardziej skupiłam się na  finansowym  i ekologicznym aspekcie zdobywania najwyższej góry świata. Okazuje się, że i z Everestu zdolny przedstawiciel ludzkości jest w stanie uczynić wielkie śmietnisko, wyrzucając tony śmieci i puste butle po tlenie a wszystko to rezolutnie posypane zamrożonymi zwłokami alpinistów, którzy nie dali rady. Musowo jest tam mega malowniczo :) Szukanie sponsorów staje się zrozumiale konieczne, gdy dowiadujemy się, że  samo pozwolenie na zdobycie szczytu kosztuje tyle, co hipoteka domu... (65 tys. dolarów od osoby - 15 lat temu, przypominam). Strategiczna strona całego przedsięwzięcia to gra w przewidywanie pogody. Do tego dochodzi pewnego rodzaju ubezwłasnowolnienie uczestników wypraw komercyjnych. Alpinista-amator czyli klient zrzuca z siebie wprost na ramiona przewodnika odpowiedzialność za życiowe decyzje, musi za to bezwarunkowo akceptować jego punkt widzenia, np odwrót 10 minut od szczytu w niesprzyjających warunkach pogodowych - co po zapłaceniu 65 dolarowych tysi niekoniecznie musi się podobać. Kiedy jednak w grę wchodzi rywalizacja dwóch komercyjnych wypraw, korek pod szczytem złożony z mozolnie gramolących się pół-zombie oraz nadciągająca burza... cóż, logiczną konsekwencją jest pojawienie się trupów.

Jedyne, czego mi w książce nieco brakowało to poczucia humoru. Cejrowski to nie jest, oj nie. Oczywiście rozumiemy, że pan wy kra kra Krakauer jest smutnym recenzentem śmiertelnych himalajskich żniw i napisał tę pozycję niejako w ramach terapeutycznego rozliczenia, nie mogąc sobie darować finiszu w namiocie, podczas gdy ktoś 20 metrów dalej w tym samym czasie umierał. Ale nawet jeśli jak napisał „na wyskości powyżej 8800 m do mózgu dociera tak mało tlenu, że pod względem zdolności kojarzenia dorównywałem nierozgarniętemu dziecku” to nie są mi znane żadne badania mówiące o tym, że uprawianie alpinizmu odcina dopływ poczucia humoru w jakiejkolwiek formie.

Alpinizm w żadnym razie nie jest wesołym sportem, jawi się smutny wniosek.

Autor wspomina co prawda mimochodem o romansie między Amerykanką a Szerpem, co wliczyłabym do zbioru a propos poczucia humoru tylko z uwagi na tego romansu możliwości – wydaje się, że na wysokościach, gdzie jak już wspomniałam liczne przypadki krwotoków i obrzęków występują zaraz po „Dzień doby” nieco zabawną jest próba przepychania krwi do ciał jamistych ;) No ale co ja tam wiem o prawdziwych, życiowych wyzwaniach, pfff.

Podsumowując: polecam lec pod ciepłą kołdrą i przygotować zapas skarpet (gwarantuję, że kolejne pary będziemy zakładać po każdym, prowadzącym wyżej, rozdziale). Dla odważnych wersja z całkowitym zaszyciem się pod kołdrą, gdzie po jakimś czasie znikome wysycenie powietrza tlenem da nam niejaki obraz opisywanej sytuacji ;).

„Wszystko za Everest” to dokładnie to, czego wymagam od literatury podróżniczej: przypadki medyczne, dużo trupów, walka z przeciwnościami losu i przemiana głównego bohatera (bo Krakauer raczej się już w Himalaje nie wybierze)

Obok prezentuję epicką wprost okładkę posiadanego pierwszego wydania „Wszystkiego za Everest” z czasów, kiedy w wydawnictwie Prószyński nie hodowano jeszcze tzw. projektantów okładek, a na składzie były jedynie a) wielkie białe kulfony w czarnym obrysie oraz b) wielkie czarne kulfony w białej otoczce. Żałość tak wielka, że człowiek ma ochotę przestać oddychać tlenem. Jeśli alpinizm to najwyższy rodzaj masochizmu w sporcie to czytając książkę w TEJ okładce oddałam się wyjątkowo bolesnemu masochizmowi estetycznemu. Już wolę te różowo-żółte zmazy w nowym wydaniu.

Dziękuję za uwagę.

Książka przeczytana w ramach październikowego wyzwania Trójka e-Pik

( górskie foto w środku:   shredlife.tumblr.com)

update: A tu mała wizualka 3D wędrówek na tej trasie.